Rodzice dość często zastanawiają się nad prawidłowością przyrostu masy ciała oraz wzrastania. Próbując porównywać niemowlę do rówieśników, nierzadko wysnuwają błędne wnioski – że dziecko waży zbyt dużo / mało lub jest za niskie / za wysokie. Aby zwiększyć wiarygodność pomiarów, warto skorzystać z siatek centylowych. To proste wykresy, które pozwalają ocenić prawidłowy rozwój malucha.
Przybieranie na wadze oraz wzrastanie to procesy bardzo indywidualne, na przebieg których wpływa kilka czynników. Chociaż istotne są przede wszystkim geny, niemałe znaczenie mają również czynniki środowiskowe, takie jak: sposób karmienia, przebyte choroby czy nawet ogólne warunki życia rodziny. Dlatego porównywanie masy ciała oraz wzrostu do nielicznej grupy rówieśników może nie dawać wiarygodnego obrazu, wywołując tym samym niepotrzebny niepokój. Warto jednak skorzystać z narzędzia, jakim jest siatka centylowa. Jest to prosty wykres, który – po naniesieniu danych – może być źródłem cennych informacji.
Siatka centylowa, czyli co?
Jest to specjalny wykres, dzięki któremu można ocenić prawidłowość proporcji masy ciała do wzrostu dziecka. Jako że każdy z wykresów „bazowych” powstaje w oparciu o dane statystyczne dokonywane na kilkunastotysięcznej grupie dzieci, siatka pozwala również na określenie, jak na tle rówieśników wypada konkretne dziecko.
Budowa siatki centylowej
Każda siatka jest inna, tzn. dotyczy masy ciała, wzrostu oraz obwodu głowy (dla dzieci do 12 miesiąca życia). Zawsze jednak składa się z tych samych elementów:
- osi poziomej (oś X) – prezentuje wiek dziecka (w miesiącach lub latach)
- osi pionowej (oś Y) – na niej nanoszona jest odpowiednia wartość, np. aktualnej wagi, wzrostu, obwodu głowy.
Kolorowe linie wyznaczone na każdej siatce to centyle (percentyle), zaś obszar pomiędzy dwiema liniami to kanał centylowy. Informują one, jaki procent dzieci w danym wieku w całej populacji osiąga taką samą, mniejszą lub większą masę ciała / wzrost / obwód głowy.
Jak nanosić dane na siatkę centylową?
Pomiary powinny być wykonywane systematycznie – najlepiej na tym samym urządzeniu, w tym samym miejscu oraz o tej samej porze dnia.
Posiadając wyniki, należy nanieść je na odpowiednią siatkę centylową. Na osi X trzeba zaznaczyć aktualny wiek, zaś na osi Y – uzyskany pomiar. Następnie należy poprowadzić delikatne linie prowadzące z obu osi – miejsce zetknięcia pozwoli sprawdzić wynik.
Siatka centylowa – wyniki
Załóżmy, że chłopiec urodzony 8 lutego 2016 roku waży 13 kg. Jak pokazuje siatka centylowa, znajduje się w 75 centylu. Oznacza to, że 75% dzieci w jego wieku waży tyle samo lub więcej, zaś 25% dzieci waży tyle samo lub mniej.
O harmonijnym rozwoju malucha można mówić wtedy, gdy wagi i masy ciała utrzymują się w tym samym kanale centylowym. Niepokojące są skoki o dwa kanały centylowe oraz wyniki poniżej 3 centyla oraz powyżej 97 centyla – wówczas konieczna jest konsultacja pediatryczna.
Warto przy tym pamiętać, że dane powinny być nanoszone systematycznie – tylko w ten sposób można uzyskać krzywą rozwoju charakterystyczną dla konkretnego niemowlęcia.
